Minister Bourgeois beschermt archeologische zones in Brugge en Spiere-Helkijn

Vlaams minister Geert Bourgeois, bevoegd voor Onroerend Erfgoed, heeft de beschermingsprocedure opgestart voor twee archeologische zones in West-Vlaanderen, met name ‘Het Hoge Hof’ in Spiere – Helkijn en de Circulaire structuur in Ver-Assebroek (Brugge). In principe volgt, na het doorlopen van de procedure met onder meer een openbaar onderzoek, binnen het jaar de definitieve bescherming.

“De bescherming van deze waardevolle gebieden zorgt er voor dat voortaan rekening wordt gehouden met de archeologische waarde van de ondergrond,” aldus minister Bourgeois. “Een aantal voorschriften in deze bescherming moeten ervoor zorgen dat ingrepen in de bodem op een wetenschappelijk verantwoorde manier gebeuren. Werken die het terrein kunnen wijzigen moeten voorafgaandelijk worden gemeld bij Ruimte & Erfgoed om een schriftelijke vergunning te verkrijgen.”

Het Hoge Hof in Spiere-Helkijn

Even ten noorden van de dorpskern van Helkijn bevindt zich een opmerkelijke archeologische site: Het Hoge Hof. Het is de voormalige residentie van de bisschoppen van Doornik die een lange en complexe bewoningsgeschiedenis heeft. Vanaf de 12de eeuw bouwden de bisschoppen op hun persoonlijk domein een imposante burcht die de omgeving domineerde. Net zoals vele andere kerkelijke bezittingen is het paleis gesloopt tijdens de periode van de Convention Nationale (eind 18de eeuw).

De aanwezigheid van een machtscentrum van dergelijke omvang had grote consequenties voor de historische en topografische ontwikkeling van de regio. De aanwezigheid van de zetel van de bisschoppen van Doornik leidde tot een verregaande verfransing, die zich tot op vandaag laat voelen (Spiere-Helkijn is een faciliteitengemeente in West-Vlaanderen). Vandaag is deze zone herkenbaar in het landschap als een microreliëfrijk landschap waarin zich duidelijk de contouren van walgrachten aftekenen.

Van 1978 tot 1983 verrichtte de toenmalige Stichting Archeologie Zuid-West-Vlaanderen archeologische opgravingen op het kasteel. Een groot deel van de site is echter niet opgegraven, wat betekent dat een aanzienlijk deel van het kasteel zich nog intact in de bodem bevindt.

Circulaire structuur van Ver-Assebroek

In 2009 is in opdracht van Ruimte & Erfgoed een archeologisch onderzoek uitgevoerd naar een opmerkelijke circulaire structuur die zich in de Assebroekse Meersen bevindt. Het gaat om een patroon van 4 grote concentrische cirkels, waarvan de buitenste een diameter had van maar liefst 260m. Uit onderzoek bleek dat het restanten betreft van een kasteel dat dateert uit de late 12de of vroege 13de eeuw en reeds in de vroege 16de eeuw werd verlaten. Dit kasteel is gebouwd door de heren van Assebroek die behoorden tot de middeleeuwse topadel.

Het meest opmerkelijke aan deze site zijn de morfologie en de landschappelijke inplanting. Het betreft een klein, slechts licht opgehoogd en perfect cirkelvorming opperhof, dat omgeven wordt door 4 zeer brede en concentrische grachten. Dit type kasteel - de zogenaamde ‘ronde kastelen’ -  was in Vlaanderen nooit eerder aangetroffen. Er zijn wel enkele voorbeelden gekend uit Noord-Nederland.

De indrukwekkende circulaire structuur, vooral goed waarneembaar vanuit de lucht, bevindt zich in een open graslandgebied net ten zuiden van de OLV-Kerk van Ver-Assebroek, in een nat en laaggelegen gebied.